Istočno-indijska kompanija – prva korporacija koja je gospodarila svetom

Ujedinjena holandska istočnoindijska kompanija ili Holandska istočnoindijska kompanija (Vereenigdje Nederlandsche Geoctroyeerde Oostindische Compagnie, skraćeno VOC) početno je osnovana kao kompanija s poveljom i jasno određenom svrhom, na tačno određeno vreme, tačnije na 21 godinu – toliko je vlada dala kompaniji prava monopola na začine. Sedište kompanije je bilo u Amsterdamu i Middelburgu.

Često se smatra da je ova kompanija bila prva prava svetska transnacionalna korporacija i ujedno prva kompanija koja je počela da izdaje akcije i obveznice. Drugim rečima, VOC je bio prva kompanija čijim se akcijama (vlasničkim udelom) trgovalo javno pošto su njene akcije bile izlistane na berzi.

Kao prvi istorijski model kvazifikcionalnog koncepta mega-korporacija, VOC je imao kvazivladine moći, odnosno suverenitet- tačnije, imao je pravo da vodi rat, zatvara i pogubi zatvorenike, pregovara i sklapa ugovore i primirja, izdaje vlastite novčiće i osniva kolonije. Statistički gledano, VOC je nadmašio sve svoje ondašnje konkurente u skoro 200 godina koliko je postojao.

VOC je ostvarivao velike zarade od monopola na začine tokom 17. veka. Kako bi ostvario zaradu od trgovine začina sa Malakua, VOC proglašava 1619. lučki grad Džakartu glavnim gradom Indonezije, menjajući joj ime u Batavia. Kroz naredna dva veka kompaniji je trebalo dodatnih luka kao trgovinskih baza.

Kompanija je jedina imala pravo trgovine s Kinom i Japanom i jedina je imala trgovačke stanice. Kompanija je isplaćivala godišnju dividendu od 18% za gotovo 200 godina svoga postojanja. Zbog strukturnih promena, četvrtog anglo-holandskog rata i francuske invazije na Holandiju, kompanija je nacionalizovana 1800. i njene dugove i posed nad njom preuzima Holandska Batavska Republika. Teritorija VOC-a je postala teritorija Holandske Istočne Indije i širila se tokom 19. veka, uključujući ceo indonezijski arhipelag, koji je kasnije postao moderna Republika Indonezija.

  • KLJUČNE REČI
  • VOC
Prethodni tekstIndijski premijer – jedan od šestoro koji su oblikovali svet u 2019.
Sledeći tekstIndijski univerzitet koji se bavi psihosomatskim poremećajima

POSTAVI KOMENTAR

Molim upišite vaš komentar!
Upišite vaše ime